ΤΟ ΠΕΡΑΜΑ

Θέση και μορφολογία

    Ο Δήμος Περάματος ανήκει στο δημοτικό διαμέρισμα του Πειραιά. Βρίσκεται στο δυτικότερο άκρο της Αθήνας (απέχει από το κέντρο της πόλης 14,7 χλμ.) και συνορεύει με τους δήμους Χαϊδαρίου (βόρεια) και Κερατσινίου (ανατολικά). Η νότια πλευρά του Περάματος βρέχεται από τον όρμο του Κερατσινίου, ενώ η δυτική του πλευρά συναντά τα νερά του στενού της Σαλαμίνας (Σύμφωνα και με τα παραπάνω, το όνομα του Περάματος μάλλον οφείλεται στη θέση του, η οποία αποτελεί «πέρασμα» από το ηπειρωτικό μέρος της Αθήνας και του Πειραιά προς τη Σαλαμίνα).

    Το Πέραμα είναι μια περιοχή χαρακτηριστικά βραχώδης. Μάλιστα, το έδαφος του παρουσιάζει κλίσεις που σε μερικά σημεία ξεπερνούν το 30%. Ο δήμος αναπτύσσεται από την επιφάνεια της θάλασσας μέχρι το υψόμετρο των 266 μέτρων (κορυφή Αγίας Τριάδας), και συμπεριλαμβάνει κομμάτια και από τις δύο πλαγιές του Αιγάλεω.

Ιστορία

    Κατά την αρχαιότητα η περιοχή του Περάματος είχε την ονομασία Αμφιάλη. Σε μία από τις κορυφές του όρους Αιγάλεω που εντάσσονται στο Δήμο Περάματος, θεωρείται πως βρισκόταν η θέση από την οποία ο Πέρσης αυτοκράτορας Ξέρξης παρακολούθησε τη ναυμαχία της Σαλαμίνας (480π.Χ.). Η κορυφή αυτή αποκαλείται από τους κατοίκους του Περάματος «Θρόνος τού Ξέρξη».

    Το σύγχρονο Πέραμα αποκτά τη μορφή μικρού οικισμού τη δεκαετίας του 1920, όταν αρκετοί πρόσφυγες από την Κωνσταντινούπολη και τον Πόντο αναζητούν σε αυτή τη περιοχή την καινούργια τους ζωή. Το 1928 ιδρύονται τα πρώτα ναυπηγεία του Περάματος. Κάτι τέτοιο έχει ως αποτέλεσμα την άφιξη νέων κατοίκων, ως επί το πλείστον νησιωτών. Το 1934 ιδρύθηκε η Κοινότητα του Περάματος, με απόσπασή της από το Δήμο Πειραιά, ενώ 30 χρόνια αργότερα, το 1964, το Πέραμα αναγνωρίζεται ως Δήμος. Η εξέλιξη αυτή αντανακλά και την αύξηση του πληθυσμού των κατοίκων του Περάματος στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Η παρουσία, μέχρι τη δεκαετία του '60, αρκετών παραθαλάσσιων ταβερνών και λαϊκών νυχτερινών κέντρων αντανακλά το λαϊκό χαρακτήρα της περιοχής που διατηρείται μέχρι τις μέρες μας.

Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη

    Το Πέραμα είναι γνωστό για την παρουσία και τη δραστηριοποίηση σε αυτό της Ναυπηγοεπισκευαστικής Ζώνης. Η ζωή στο Πέραμα είναι στενά συνδεδεμένη με την δραστηριότητα της ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης. Η πλειοψηφία των κατοίκων της περιοχής εργάζεται στα ναυπηγεία του Περάματος. Ωστόσο η Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη αποτελεί έναν από τους πιο επικίνδυνους εργασιακούς χώρους στην Ευρώπη με μεγάλο αριθμό εργατικών ατυχημάτων και δυστυχημάτων με πιο πρόσφατο μαζικό δυστύχημα αυτό της 24ης Ιούλη του 2008. Χαρακτηριστική είναι επίσης η καταπάτηση βασικών δικαιωμάτων των εργαζομένων στη Ζώνη. Λόγω της συγκεκριμένης κατάστασης συχνά πραγματοποιούνται κινητοποιήσεις εργαζομένων στο Πέραμα, ενώ την κατάσταση έχει στιγματίσει και το συγκρότημα Active Member, ένα από τα πιο σημαντικά Hip Hop-Low Bap συγκροτήματα στην Ελλάδα, τα μέλη του οποίου είναι κάτοικοι Περάματος, με το τραγούδι Είναι Θυσία.

Το τραμ

       Χαρακτηριστικό σημείο στις αναμνήσεις των κατοίκων του Περάματος από εκείνη την εποχή αποτελεί το τραμ που μέχρι τη δεκαετία του '70 εκτελούσε τη γραμμή Πειραιάς - Πέραμα. Το τρενάκι αυτό, εκτός από βασικό μέσο συγκοινωνίας, ταυτόχρονα αποτελούσε σύμβολο της περιοχής του Περάματος. το όνομα του Περάματος μάλλον οφείλεται στη θέση του, η οποία αποτελεί "Πέρασμα" από το ηπειρωτικό μέρος της Αθήνας και του Πειραιά προς τη Σαλαμίνα.

     Το τρενάκι της γραμμής Πειραιά-Περάματος, που επί 41 χρόνια (1945 -1977) αποτέλεσε την κεντρική αρτηρία ζωής του γραφικού πειραϊκού προαστίου, είναι τοποθετημένο στο τέλος περίπου της διαδρομής, για να θυμίζει στους περαστικούς την ιστορία του. Μια ιστορία δεμένη με τους καημούς και τα όνειρα της εργατιάς, που διακινούσε τόσα χρόνια.

      Κι ενώ ως μουσειακό αντικείμενο θα έπρεπε να έχει προκαλέσει ακόμα πιο ιδιαίτερη προσοχή, έχει αφεθεί στη φθορά του χρόνου και των καιρικών συνθηκών.

    Η έγκριση για τη νέα - τότε -γραμμή Πειραιά-Περάματος είχε δοθεί από το Υπουργείο Συγκοινωνιών στις 29 Σεπτεμβρίου του 1928.

      Τα εγκαίνια της λειτουργίας της γραμμής έγιναν στις 20 Ιουλίου 1936, όταν πρόεδρος των Ε.Η.Σ. (σήμερα Η.Σ.Α.Π.) ήταν ο Ιωάννης Δροσόπουλος και Γεν. Διευθυντής ο Αλέξανδρος Βλάγκαλης.

      Δώδεκα καινούρια οχήματα μπήκαν τότε στη γραμμή. Στις  5 το πρωί ξεκινούσε το πρώτο από την Πλατεία Λουδοβίκου για το Πέραμα. Η διαδρομή ήταν 40 λεπτά.

      Τότε, το να πάει κανείς από τον Πειραιά στο Πέραμα με το τραμ ήταν ένα όμορφο ταξιδάκι. Απ' το Κερατσίνι και μετά άρχιζε η εξοχή. Χωράφια, περιβόλια, ακόμα και βοσκοτόπια, όπου έβοσκαν τα πρόβατα τους οι τσοπάνηδες της εποχής.

    Η γραμμή  ξεκινούσε από την Πλατεία Λουδοβίκου, περνούσε από την Ακτή Κονδύλη και έστριβε ανατολικά  του Αγίου Διονυσίου  στη σημερινή οδό  Θερμοπυλών (δείτε χάρτη αρχή). Στη Σφακτηρίας διασταυρωνόταν  με τη γραμμή των ΣΕΚ,  μετά ακολουθούσε  τη σημερινή   οδό Καραϊσκάκη, λοξοδρομούσε λίγο στην Καλλέργη, έμπαινε Μαρίας Κιουρί   και από κει τραβούσε για το Πέραμα , πάνω από του Σκλαβενίτη, δια της λεωφόρου Ειρήνης.

    Κατά τη διάρκεια της Κατοχής ακολούθησε την τύχη του μεγάλου ηλεκτρικού σιδηρόδρομου. Μετέφερε τραυματίες, καταστράφηκε η γραμμή, επισκευάστηκε, ξαναλειτούργησε, είχε σημαντική συμμετοχή στην ανάπτυξη της ζωής από τον Πειραιά ως το Πέραμα.

    Όμως, κάποτε ήρθε το τέλος του. Τα οχήματα, το ένα μετά το άλλο, είχαν αποσυρθεί. Το 1977 αποσύρθηκε και  το τελευταίο. Ύστερα από τόσα χρόνια προσφοράς, σταμάτησε κι αυτό, κουβαλώντας, όχι κόσμο, αλλά χιλιάδες αναμνήσεις, χιλιάδες όμορφες γραφικές στιγμές, που τώρα μοιάζουν... πεταμένες, σε μια γωνιά του Περάματος!

Χάρτης Του Περάματος